آبنما یکی از اجزای معماری ایرانی به ویژه در طرح باغ ایرانی بوده‌است

آبنماها در شهرها نمادی از رودها و چشمه سارها و نهرهای روان در دل دشت‌ها و جنگل‌ها وبیابان‌ها هستند، همچنین آبنماها با ایجاد چشم‌اندازی زیبا و دل‌انگیز همراه با آوای خوش فراز و فرود مایع زندگی انسان (آب) می‌توانند در یک لحظه تمام رفتارهای بد روانی را از دل و جان شهروندان و رهگذران زدوده و به جای آن سرخوشی و شور و هیجان و شادی و آرامش را جایگزین خشم و اندوه و نگرانی و دلواپسی شهروندان و رهگذران نمایند، از این رو امروزه در سراسر پهنه بسیاری از شهرهای پیشرفته کشورهای دنیا آبنماهایی ساخته شده از برای ایجاد شور و شادی و آرامش شهروندان، در دهه‌های گذشته به ویژه از سالیان دهه‌های ۲۰ تا ۶۰ خورشیدی بیشتر میدان‌ها و پارکهای شهرهای ایران دارای آبنما شده بودند که از جمله می‌توان به آبنماهای فریبنده بسیاری از میدان‌های پایتخت ایران اشاره نمود، آبنماهای میدان آزادی، ولیعصر، صادقیه، پارک شهر و… همچنین میدان فلکه آب مشهد و فلکه دانشگاه تبریز و میدان نماز شهرری و دیگر نقاط شهرهای کشور، ولی به فرنودی ناپسند ادامه ساخت آبنما در شهرهای ایران از میانه‌های دهه ۶۰ خورشیدی دچار ایستایی شد و هم اینک بسیاری از آبنماهای دیرینه کلانشهرهای کشور زدوده و نابود شده‌اند که در این‌باره می‌توان به نابودسازی آبنمای بزرگ میدان ولیعصر تهران و فلکه دانشگاه تبریز اشاره نمود که در پی راه اندازی ایستگاه ترن شهری (مترو) از میان برداسته شدند

آبنما و استخر در باغ‌های ایران یکی از ضروری‌ترین عناصر ایجاد باغ بوده‌است. استخر باغ‌های قدیمی دارای عمق زیاد و چندین فواره بوده‌اند از جمله استخر باغ بزرگ هزار جریب که در دوره صفویه در اصفهان احداث شد و پانصد فواره داشت.